Onderzoek jongeren in de jeugdzorg
Terwijl er wordt gesproken over het belang van het kind, (re)organiseren we al meer dan een halve eeuw een schadelijk en defect jeugdzorgsysteem waarin kinderen en jongeren onvoldoende worden gehoord en gezien. Uit dit visueel etnografisch onderzoek naar gehinderde stemmen in de jeugdzorg komt naar voren dat jeugdzorgbeleid en -praktijk is gevormd en in stand wordt gehouden door paternalistische waarden en discursieve overtuigingen, middels een afwijzing van verantwoordelijkheden.
De diepgewortelde afwijzing in de jeugdzorg is mogelijk door, en produceert tegelijkertijd, onzichtbaarheid en houdt onder andere in dat we in de gehele constellatie van de jeugdzorg, vaak vanuit de beste intenties, een oogje dichtknijpen voor de (ongehoorde) stemmen van kinderen en dus voor kinderrechten. Hierdoor wordt ‘het belang van het kind’ gevangen gehouden door andere belangen, uiteindelijk ten gunste van het belang van de staat; een idee van een sociale orde.
De verliezen, angstcultuur en ongelijkheid die dit met zich meebrengt, voor zowel kinderen als voor ouders en professionals in het systeem en de samenleving als geheel, vraagt van de politiek en beleidsmakers de mensenrechten van kinderen te respecteren en de autonomie van kinderen en jongeren te prioriteren, binnen en buiten de rechtbank. Een betekenisvolle participatie van kinderen en jongeren in beslissingen omtrent hun eigen leven, zoals is neergelegd in artikel 4 van de IRVK, zou een start kunnen zijn om de uiterst ongelijke machtsverhouding te corrigeren, waarbij de jonge mensen om wie het gaat gezien en gehoord kunnen worden.
Misschien moeten we kinderen en jongeren gaan zien als rechthebbende autonome individuen in plaats van enkel als kwetsbare wezens die in gevaar zijn of een gevaar vormen. Deze andere perceptie zou tevens een basis kunnen vormen voor een heroverweging van de jeugdzorg en een opmaat naar menswaardige zorg voor kinderen en jongeren.
Short documentary film
LOST in youth care
Tegen een achtergrond van een disfunctioneel jeugdzorgsysteem en de schending van het mensenrecht van kinderen om gehoord te worden in de Nederlandse jeugdzorg, onderzoekt de korte etnografische documentaire LOST in youth care verschillende perspectieven op hoe 'het belang van het kind' in de praktijk wordt gebracht. De film probeert het onzichtbare zichtbaar te maken en plaatst de herinneringen van de 17-jarige Jayden, de opvattingen van jeugdbeschermers en de hedendaagse ervaringen van de 14-jarige Ayşe en haar familie naast elkaar om een gelaagd begrip te creëren van hoe stemmen worden belemmerd. Het werpt licht op de onzichtbaarheid van jongeren in de Nederlandse jeugdzorg, ondanks goede bedoelingen, en op de zichtbare en verborgen ontkenning die ervoor zorgt dat stemmen ongehoord blijven, wat trauma, angst en woede genereert.
Disavowal and Invisibility: A Visual Ethnography on Hindered Voices of Young People in Dutch Youth Care
Master thesis | Cultural Anthropology and Development Sociology (MSc)
Katja Poelwijk (2024)